RODZEŃSTWO OSÓB Z AUTYZMEM
Oprac. Anna Kałkowska
„Zalecam (…), by zwrócić szczególną uwagę na zdrowe rodzeństwo i poświęcić mu więcej czasu. Zdrowe dzieci nigdy nie powinny myśleć i odczuwać, że mniej je zauważamy niż chore dziecko, że to ono bardziej nas absorbuje. Zdrowe siostry i bracia bardzo cierpią, że mają chore rodzeństwo. Należy im się wiele rozmów o braciszku lub siostrzyczce – pamiętajmy, że zawsze mówimy prawdę. A w zamian za wynikające z tej sytuacji napięcia należy się zdrowemu rodzeństwu wiele serca i nawet trochę tzw. rozpuszczenia.”
/ M. Grodzka /
Rodzeństwo, w którym jest dziecko z autyzmem – przewodnicy, mimowolni terapeuci, wzorzec pełniący dodatkowe funkcje pomocnicze i opiekuńcze w rodzinie, wypełniający nie tylko swoje obowiązki…
POTRZEBY RODZEŃSTWA OSÓB Z AUTYZMEM
- Prawo do prywatności. Możliwość posiadania własnego miejsca w domu, w którym można trzymać rzeczy osobiste bez zagrożenia, że mogą ulec zniszczeniu, w które można zaprosić bliskich, znajomych.
- Prawo do wyrażania swoich potrzeb, emocji. Możliwość mówienia o swoich odczuciach, emocjach, możliwość omówienia problemów, szukania wspólnych rozwiązań i kompromisów z bliskimi.
- Prawo do posiadania wolnego czasu, który może spędzić samotnie lub z rówieśnikami bez obciążenia opieką nad bratem / siostrą, czasu na wyjście.
- Prawo do samorealizacji. Znalezienie płaszczyzny rozwoju osobistego, możliwości osiągnięcia własnego sukcesu budującego poczucie własnej wartości. Podjęcie pracy, realizacja hobby i pasji.
- Prawo do założenia własnej, szczęśliwej rodziny.
To całkiem zrozumiałe odczucia zdrowego rodzeństwa, które…
- wstydzi się zachowania swojego brata / siostry w miejscu publicznym lub w gronie znajomych,
- jest zazdrosne o czas, który rodzice poświęcają na wychowanie i terapię dziecka z autyzmem,
- boi się o przyszłość swoją i swojego rodzeństwa,
- czuje się zbytnio obciążony odpowiedzialnością i opieką,
- odczuwa brak intymności, wolnego czasu,
- odczuwa niepokój związany z relacją z rówieśnikami, znalezieniem przyszłego partnera, założeniem własnej rodziny.
WPŁYW DZIECKA Z AUTYZMEM NA RODZEŃSTWO
- Rodzeństwo może cierpieć z tego powodu, że rodzice wymagają od nich poświęcenia swojego czasu na opiekę nad bratem / siostrą z autyzmem.
- Wyróżnianie dziecka z autyzmem może u jego rodzeństwa powodować zazdrość, poczucie zaniedbania, gniew, odrzucenie rodzeństwa z autyzmem.
- Zdrowe rodzeństwo może odczuwać potrzebę rekompensowania rodzicom rozczarowania związanego z posiadaniem autystycznego dziecka.
- Niepokój związany z dylematem zajęcia się autystycznym rodzeństwem w dorosłym życiu, czy przyszli partnerzy życiowi zechcą uczestniczyć w takiej relacji, może towarzyszyć rozważaniom o przyszłości, jak również obawa przed obciążeniem tą niepełnosprawnością własnego potomstwa.
- Często występuje poczucie zażenowania, osamotnienia, izolacji społecznej.
Istnieją także pozytywne aspekty bycia rodzeństwem osoby z autyzmem:
- Dzieci osiągają szybciej pełną dojrzałość.
- Poziom empatii rodzeństwa z autystycznym dzieckiem jest znacznie większy niż u rodzeństwa bez autystycznego dziecka, rzadziej także zostaje eksponowane odczucie zazdrości i odrzucenia.
- Rodzeństwo takie jest bardziej tolerancyjne, wykazuje się wyższym poziomem altruizmu, idealizmu, jest bardziej odpowiedzialne i wyrozumiałe oraz wykazuje silniejszy i trwalszy związek z rodziną.
PRAWIDŁOWE ZACHOWANIE I POSTAWA RODZICIELSKA WOBEC DZIECI
- Ustanawianie granic i zasad życia w rodzinie, wspólnych i jednakowych dla wszystkich członków w rodzinie.
- Ustalenie wspólnego czasu, znalezienie sposobu na wspólne rozmowy, zabawę i inne aktywności.
- Znalezienie własnego kanału komunikacyjnego, ułatwiającego wymianę zdań między rodzeństwem, szukanie wspólnego pola uwagi.
- Brak stosowania jakiegokolwiek przymusu kontaktu, nadmiernej opieki nad autystycznym bratem / siostrą; umożliwienie wolnego czasu; nie obciążanie problemami swoimi; nie stawianie większych wymagań zdrowym dzieciom.
- Budowanie poczucia równowagi i sprawiedliwości jednakowego dla wszystkich członków rodziny.
Bibliografia i netografia:
- Błeszyński J.J. „Rodzina jako środowisko osób z autyzmem. Aspekt wychowawczo-terapeutyczny”; Toruń 2005; Wyd. UMK
- Grodzka M. „Płacz bez łez”; Gdańsk 1995; Wyd. MAK med. s.c.
- Kosecka A. „Stosunki wewnątrzrodzinne w percepcji rodzeństwa dzieci autystycznych” w „Psychologia wychowawcza 1/1999” Warszawa; Wyd. WSiP
- Nosarzewska S. „Rodzeństwo osób z autyzmem – wspólny obszar działań pedagoga specjalnego” w „Osoba z niepełnosprawnością w systemie rehabilitacji, edukacji i wsparcia społecznego” pod. red. Kosskowski, Krause, Żyta; Olsztyn 2007
- Yellop C. „Żyć z autyzmem – Żyć w rodzinie”; Warszawa 1991; Wyd. Fraszka Edukacyjna
- www.synapsis.org.pl,
- www.zrozumiecswiat.pl